Funkcjonowanie w organizacji, w której pracuje co najmniej kilka osób, oznacza wchodzenie z nimi w różnego rodzaju kontakty. Często są to dobre relacje, jednak niestety niekiedy przebierają też niewłaściwą formę, czego przykładem jest mobbing w pracy. Czym on jest i na czym polega? Gdzie zgłosić podobne sytuacje i jak na nie właściwie reagować? Czy ofiara może ubiegać się o odszkodowanie z tego tytułu? Jako prawnik, który zajmuje się m.in. podobnymi sprawami, postaram się przybliżyć ten temat i odpowiedzieć na powyższe pytania.
Mobbing – czym jest? Definicja, przykłady, wyjaśnienie zjawiska
Tym mianem określa się różnego rodzaju zachowania obejmujące przemoc psychiczną i fizyczną, do których dochodzi w miejscu zatrudnienia. Pojęcie mobbingu powstało w latach 80. XX w. w Europie, gdzie zaczęto najwcześniej wdrażać związane z nim przepisy. W efekcie do kodeksów na dobre wprowadzono regulacje, które pozwalają na wyciągnięcie konsekwencji prawnych wobec osób dopuszczających się podobnych czynów, a zarazem mają im przeciwdziałać. Powinien je znać każdy prawnik zajmujący się kodeksem pracy. Wiedząc, czym jest omawiane zjawisko, można się zastanowić, jak na nie reagować, gdzie je zgłosić i jak starać się o ewentualne odszkodowanie.
Zanim jednak przejdziemy do tych kwestii, warto podać konkretne przykłady, które obrazują możliwe formy niepożądanych zachowań o charakterze przemocy w firmie czy organizacji. W odpowiedzi na pytanie, czym jest mobbing, za jego dobrą ilustracją może uznać m.in.:
- bezpodstawną krytykę – tzw. czepialstwo, które polega na atakowaniu pracownika w sposób bezzasadny i niemerytoryczny, np. z powodu wyglądu czy przekonań osobistych,
- zniesławienie – wyzywanie, obrażanie, niestosowne żartowanie z innych osób,
- pomawianie – insynuowanie wbrew faktom nierzeczywistych sytuacji, słów czy zachowań, które mogą być szkodliwe dla pomawianego/pomawianej,
- grożenie – wysuwanie gróźb wprost bądź w zawoalowanej formie.
Jak więc widać, wśród wymienionych przykładów znajdują się poważne czyny, które poza kodeksem pracy mogą podlegać również zgłoszeniu do prokuratury z uwagi na przestępczy charakter. Krótko mówiąc, mobbing to naprawdę poważny problem, dlatego warto wiedzieć, jak dobrze na niego reagować, gdzie go zgłosić i czy należy się z tego tytułu odszkodowanie. Jako prawnik poniżej dokładniej omawiam te kwestie.
Jak reagować na mobbing?
Jako że czynności, które można określić mobbingiem, często są też przestępstwem, należy podjąć na nie reakcje zarówno jako ofiara, jak i świadek. Widząc podobne sytuacje lub mając o nich wiedzę, prawo – a także moralność – obliguje Cię do tego, żeby reagować. Zaniechanie działania może oznaczać narastanie problemu, więc zwiększa się prawdopodobieństwo, że dotknie również Ciebie. Tylko jak to zrobić dobrze i gdzie zgłosić tego rodzaju zdarzenie? Czy prawnik powinien być pierwszą osobą, która się o nim dowie?
Jak najbardziej można najpierw udać się z problemem do specjalisty, np. po to, żeby upewnić się, że rzeczywiście doszło do niepożądanych sytuacji w pracy, a istniejące podejrzenia są uzasadnione. Przy okazji pojawia się szansa, aby zadać pytanie np. to, czy jest szansa na ubieganie się za ten czyn o odszkodowanie. Gdzie zgłosić mobbing w pracy i jak reagować na niego, jeśli z jakichś względów prawnik nie jest jednak dobrym rozwiązaniem? Wówczas należy się skierować do bezpośredniego przełożonego, który ma obowiązek zająć się problemem.
Ważne jest, aby na piśmie powiadomić kierownictwo czy wprost pracodawcę o zaistniałej sytuacji. Papierowy dokument stanowi bowiem potwierdzenie zgłoszenia, co z kolei bywa pomocne w późniejszym staraniu się o odszkodowanie bądź postępowaniu sądowym, o ile do niego dojdzie. Co interesujące, obowiązujące w Polsce przepisy dają pracownikowi możliwość natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy, jeżeli w miejscu zatrudnienia doszło do mobbingu. To jedna z odpowiedzi na pytanie, jak dobrze reagować na podobne zdarzenia i gdzie je zgłosić.
Odszkodowanie za mobbing
Rekompensata jest możliwa w razie rozwiązania przez pracownika umowy z pracodawcą z tego powodu, jak i w przypadku wystąpienia u niego rozstroju zdrowia. W obu sytuacjach odszkodowanie za mobbing w pracy płaci organizacja zatrudniająca osobę poszkodowaną, której zadaniem jest zaś przedstawienie dobrych dowodów potwierdzających związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zerwaniem kontraktu bądź wystąpieniem określonych problemów zdrowotnych. Nic więc dziwnego, że będąc w podobnej sytuacji, wielu pracowników decyduje się na zasięgnięcie opinii prawnika.
Mobbing – trudny problem, który da się rozwiązać
Podsumowując, wiedza na temat zjawiska szeroko pojętej przemocy w miejscu pracy może być pomocna, gdy przyjdzie stanąć oko w oko z podobnym problemem. Warto wiedzieć, jak reagować, gdzie go zgłosić i czym jest, aby w razie potrzeby podjąć właściwe działania – odpowiednia reakcja to jedyny dobry wybór. Prawnik od mobbingu może być natomiast osobą, z którą skonsultujesz ewentualne wątpliwości dotyczące np. interpretacji niejednoznacznych sytuacji czy właśnie reakcji na nie.
