Koleje losu i ludzkie relacje bywają bardzo skomplikowane, co w połączeniu z rozwojem technologii i świadomości prawnej prowadzi do powstawania przepisów regulujących najróżniejsze, nawet najdelikatniejsze i najbardziej intymne sprawy. Przykładem jest zaprzeczenie (domniemanie) ojcostwa, które może być podstawą do rozpoczęcia procedury ściśle regulowanej w polskim prawie. Na czym ona polega i jak przebiega? Jakie terminy obowiązują w jej ramach? Gdzie, jak i po ilu maksymalnie latach złożyć wniosek (pozew)? Dowiedz się więcej na ten temat!
Na czym polega zaprzeczenie ojcostwa?
Gdy istnieje uzasadnione domniemanie co do rzeczywistego ojcostwa dziecka, do ustalenia faktów w celu potwierdzenia bądź zaprzeczenia tych wątpliwości można skorzystać z nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Ich zastosowanie jest jednak ściśle regulowane prawnie i wymaga pilnowania określonych terminów oraz procedur dotyczących np. składania wniosków o pozew. Czy możliwe jest przeprowadzenie takich ustaleń nawet po wielu latach od urodzenia potomstwa?
Zanim odpowiem na to pytanie, jeszcze chwilę chciałbym poświęcić samej istocie sprawy. Należy bowiem zaznaczyć, że kluczowe znaczenie ma w niej przede wszystkim dobro dziecka i to właśnie jemu w głównej mierze zostały podporządkowane przepisy. Stworzono je po to, aby kilkumiesięczny człowiek miał zapewnioną odpowiednią opiekę życiową i w jak największym stopniu uniknął negatywnych konsekwencji, które mogą wynikać ze złożenia pozwu o domniemanie (zaprzeczenie) ojcostwa. Przejdźmy zatem do kwestii proceduralnych dotyczących m.in. terminów czy składania wniosku po wielu latach.
Kto i kiedy może złożyć wniosek o zaprzeczenie ojcostwa?
Obowiązujące przepisy dają prawo do wszczęcia tej procedury:
- matce,
- jej mężowi,
- samemu dziecku.
Z uwagi na wspomniane dobro osoby małoletniej rodzicom przysługuje czas maksymalnie pół roku po narodzinach. Inaczej sytuacja z wnioskiem wygląda w przypadku potomstwa, ponieważ syn bądź córką na podstawie swojego domniemania mogą przez 36 miesięcy od ukończenia 18. roku życia wnosić o zaprzeczenie ojcostwa. Termin mija po 3 latach od osiągnięcia pełnoletniości, więc można uznać to za wystarczająco długi czas.
Co istotne, wskazane przeze mnie powyżej granice czasowe obowiązują wówczas, gdy pozew we własnym zakresie chcą złożyć osoby bezpośrednio związane ze sprawą, czyli rodzice i dziecko. Odrębne uprawnienia mają natomiast prokuratorzy, którzy w razie zaistnienia takiej potrzeby mogą w ramach prowadzonych przez siebie czynności złożyć wniosek o zaprzeczenie ojcostwa. Wystarczy domniemanie, że nawet po latach od terminu urodzenia wyniki badań mogą przyczynić się do rozwiązania jakiejś sprawy, którą zajmuje się prokuratura.
Gdzie i jak złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa?
Cała procedura podlega nadzorowi Wydziału Rodzinnych Sądów Rejonowych właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. Właśnie do tej instytucji składa się pozew, w którym powód jest zobligowany do zaprezentowania dowodów potwierdzających swoje domniemanie. Obowiązujące przepisy dopuszczają w tym zakresie wyłącznie jedną metodę pozwalającą na obiektywne zaprzeczenie ojcostwa na wniosek. Chodzi o badania genetyczne, które rodzice mogą wykonać najpóźniej w terminie 6 miesięcy po porodzie, a potomstwo po 3 latach od osiągnięcia pełnoletniości.
Pozew należy złożyć w czterech egzemplarzach (1 oryginalny i 3 kopie) w formie pisemnej osobiście bądź wysłać pocztą listem poleconym. Jakiekolwiek inne sposoby dostarczenia wniosku o zaprzeczenie ojcostwa są nieskuteczne. W jego treści należy wskazać swoje żądanie, a więc np. sprecyzować, że istnieje domniemanie, iż dana osoba nie jest ojcem określonego dziecka. Co ważne, konieczne jest załączenie uzasadnienia wraz z dowodami, w tym z wynikami wykonanego badania DNA. Warto jednak zawrzeć też inne informacje mogące potwierdzać prezentowaną wersję. Cały czas trzeba przestrzegać terminów, bo ich przekroczenie oznacza dla rodzica zamknięcie drogi do ustalenia ojcostwa.
Konsekwencje zaprzeczenia ojcostwa
Co się dzieje z prawnego punktu widzenia w chwili, gdy pozew o zaprzeczenie ojcostwa zostanie uznany przez sąd rodzinny za zasadny? Ma to oczywiście ściśle zdefiniowane skutki, ponieważ uprawomocnienie orzeczenia prowadzi do odebrania mężowi matki prawa do opieki nad dzieckiem. Faktycznie kończy się jego władza rodzicielska i traci on możliwość udziału w ewentualnym dziedziczeniu majątku potomstwa.
Prawo i technologii pomocne w najtrudniejszych sprawach
Gdy pojawia się uzasadnione domniemanie, że mąż matki dziecka nie jest jego biologicznym ojcem, prawo daje możliwość złożenia wniosku o zaprzeczenie ojcostwa. Pilnując relatywnie krótkich terminów i składając odpowiednio uargumentowany pozew wraz z dowodami obejmującymi wyniki badań genetycznych, można przeprowadzić skuteczne postępowanie ustalające stan faktyczny. Jeżeli ma się podejrzenia, że mąż matki nie jest rzeczywistym ojcem, rodzice powinni też pamiętać, że po latach od urodzenia prawo do wszczęcia tej procedury zyska ich dziecko.
